ก่อนที่จะเรียนรู้วิธีการใช้งานเครื่องวัด pH เราควรทราบถึงความหมายของค่าพีเอชในเบื่้องต้นก่อน พีเอช หรือ pH คือการวัดความเป็นกรด-ด่างของน้ำ หรือสารละลายอื่นๆ โดยช่วงอยู่ระหว่าง 0 ถึง 14 โดยที่ค่าพีเอช 7 เป็นกลาง และค่าพีเอช ที่น้อยกว่า 7 แสดงถึงความเป็นกรดในขณะที่พีเอช ที่มากกว่า 7 หมายถึงด่างหรือเบส การวัดค่าพีเอชเป็นการวัดปริมาณไฮโดรเจนอิสระ และไฮดรอกซิลไอออนในน้ำ น้ำที่มีไฮโดรเจนไอออนอิสระมากกว่าจะเป็นกรด ในขณะที่น้ำที่มีไฮดรอกซิลไอออนอิสระมากกว่านั้นเป็นด่าง
นอกเหนือจากการวัดค่าพีเอชของน้ำ หรือของเหลวแล้ว เรายังสามารถวัดค่า pH ของก๊าซ และ pH ในของแข็งเช่นดิน ผิวหนัง และอาหารได้อีกด้วย โดยใช้เครื่องวัดที่ออกแบบมาเป็นพิเศษดังรายละเอียดด้านล่าง
น้ำอาจมีสภาพเป็นกรด กลาง หรือด่างขึ้นอยู่กับระดับ pH หรือความเข้มข้นของไอออนไฮโดรเจนในน้ำ โดยทั่วไปเราต้องมีการทดสอบค่า pH สำหรับการใช้งานตั้งแต่น้ำดื่มจนถึงน้ำที่ใช้ในอุตสาหกรรม เครื่องวัดค่า pH ถูกใช้เพื่อจุดประสงค์นี้ และมีหลายยี่ห้อในท้องตลาด มีขั้นตอนการใช้งานแตกต่างกันไป
ขั้นตอนวิธีใช้ pH meter
ในเบื้องต้นคุณจะต้องอ่านคู่มือการใช้งาน เนื่องจากเครื่องมือวัดค่า pH แต่ละรุ่นแต่ละแบรนด์ มีวิธีการใช้ที่แตกต่างกันไป แต่ในครั้งนี้จะอธิบายวิธีการใช้งานสำหรับรุ่น PH818 โดยทั่วไป เครื่องวัดนี้ประกอบด้วยเครื่องวัด และหัววัด Electrode ขั้นตอนการใช้งานในเบื้องต้นมีดังนี้
1. กดปุ่มเปิดเครื่อง ON/OFF
2. ถอดปลอกออกจากหัววัดเพื่อทำการวัด หลังจากที่ถอดปลอก แล้วจะเห็นหัววัดที่เป็นแก้วใส
3. จุ่มเครื่องวัดลงในน้ำที่ต้องการตรวจสอบค่า pH รอจนตัวเลขบนหน้าจอนิ่งแล้วทำการอ่านค่า pH
วิธีการ Calibrate pH meter
การสอบเทียบ หรือ Calibrate คือการทำให้เครื่องมือวัดพีเอชมีความแม่นยำ เพราะว่าเครื่องวัดจะจดจำค่าน้ำยามาตรฐานต่างๆ กระบวนการสอบเทียบเครื่องวัดค่าพีเอชต้องทำภายใต้อุณหภูมิคงที่ 25°C ± 5 °C จะต้องใช้สารละลายน้ำยามาตรฐานฺ pH บัฟเฟอร์ 3 ชนิดคือได้แก่น้ำยามาตรฐาน pH 4.01 6.86 และ 9.18 หรือในบางรุ่นอาจใช้ น้ำยามาตรฐาน pH 4.01 7.01 และ 10.01 และต้องเตรียมน้ำสะอาดเพื่อล้างหัววัด โดยขั้นต่อนมีดังต่อไปนี้:
- กดปุ่ม CAL บนเครื่องวัดค้างไว้ประมาณ 2-3 วินาที
- บนหน้าจอจะแสดงตัวเลข 4.01
- จุ่มเครื่องวัดลงในบีกเกอร์น้ำยามาตรฐาน pH 4.01 จากนั้นเครื่องจะทำการบันทึกค่า แล้วแสดงตัวเลข 6.86 บนหน้าจอ
- นำหัววัดพีเอชไปล้างน้ำสะอาด (ล้างเฉพาะบริเวณหัววัดเพื่อล้างน้ำยา pH 4.01 ที่ติดอยู่บริเวณหัววัดออก)
- จุ่มเครื่องวัดลงในบีกเกอร์น้ำยามาตรฐาน pH 6.86 จากนั้นเครื่องจะทำการบันทึกค่าแล้วแสดงตัวเลข 9.18 บนหน้าจอ
- นำหัววัด pH ไปล้างน้ำสะอาด (ล้างเฉพาะบริเวณหัววัดเพื่อล้างน้ำยา pH 6.86 ที่ติดอยู่บริเวณหัววัดออก)
- จุ่มเครื่องวัดลงในบีกเกอร์น้ำยามาตรฐาน pH 9.18 จากนั้นเครื่องจะทำการบันทึกค่า เป็นอันเสร็จสิ้นกระบวนการ Calibrate
ข้อควรระวังในการใช้งาน
พีเอชมิเตอร์เป็นเครื่องวัดที่มีราคาสูง ข้อควรระวังคืออย่าให้หัววัดแห้ง และห้ามแช่หัววัดในน้ำประปา น้ำ DI หรือน้ำอื่นๆ ให้แช่หัววัดในน้ำยารักษาหัววัด KCL โดยเฉพาะ แนะนำน้ำยาเก็บรักษาหัววัด pH และ ORP จาก Hanna Instrument รุ่น HI70300L
HI70300L น้ำยาเก็บรักษาหัววัด pH และ ORP
- Electrode storage solution
- Size 500 mL
น้ำยาเก็บรักษาหัววัด pH และ ORP รุ่น HI70300L
HI70300L (ขนาด 500mL) เป็นน้ำยาพิเศษสำหรับการจัดเก็บหัววัด (Electrode) เพื่อให้อายุการใช้งานของหัววัดนานขึ้น สินค้าคุณภาพสูง ขายราคาถูกจัดส่งทั่วไทย
- สารละลายสำหรับจัดเก็บ pH อิเล็กโทรด
- บรรจุภัณฑ์: ขวด
- ขนาด 500 มล
- จำนวน 1ขวด
คำแนะนำในการเลือกซื้อพีเอช
ควรเลือกซื้อเครื่องวัด pH จากผู้จำหน่ายที่เชื่อถือได้ และแบรนด์ที่เป็นที่ยอมรับ และเพื่อให้ได้เครื่องวัดที่มีความแม่นยำสูง ควรเลือกซื้อสินค้าที่มาพร้อมกับใบรับรองการสอบเทียบ Certificate of Calibration จากโรงงานผู้ผลิต แต่หากไม่มีใบรับรองสามารถส่งสอบเทียบกับผู้ให้บริการที่ได้รับการรับรอง ISO17025
สรุป
- วิธีการใช้งาน และการสอบเทียบพีเอชมิเตอร์ในแต่ละรุ่นแต่ละแบรนด์มีความแตกต่างกัน ผู้ใช้งานควรศึกษาคู่มือให้ละเอียด หรือสอบถามผู้จำหน่าย
- แต่สิ่งที่เหมือนกันคือการดูแลรักษาหัววัด pH ซึ่งห้ามเก็บไว้ในลักษณะแห้ง หลังจากใช้งานต้องแช่เพื่อเก็บรักษาไว้ในน้ำยารักษาหัววัด ซึ่งมี KCL เป็นส่วนประกอบ
- ห้ามเก็บหัววัดไว้ในน้ำประปา น้ำกลั่น น้ำ DI เพราะจะทำให้หัววัดสูญเสียประจุ ทำให้ไม่สามารถใช้งานได้อย่างถาวร
- การเลือกซื้อเครื่องมือวัดค่า pH ควรเลือกซื้อจากบริษัท ที่น่าเชื่อถือสินค้าควรมีใบรับรองการสอบเทียบ Certificate of Calibration จากโรงงาน
PH818 แบรนด์ SmartSensor เป็นเครื่องวัด pH มิเตอร์แบบกันน้ำ ตามมาตรฐาน IP65 แสดงผลการวัดบนจอ LCD (แสดงผลทั้งค่า pH และ Temperature) มีแสง Backlight ทำให้มองเห็นได้แม้ในแสงน้อย
- ช่วงการวัดค่า pH: 0.00 ～ 14.00 pH
- ช่วงการวัดค่าอุณหภูมิ: 0 ℃ ～ 60 ℃
- ความละเอียดการแสดงผล: 0.01pH
- ความแม่นยำ: ± 0.05pH
- การชดเชยอุณหภูมิอัตโนมัติ: 0 ℃ ～ 70 ℃
- มีใบรับรองการสอบเทียบ (Certificate) จากโรงงาน
- การสอบเทียบ: 3 จุดอัตโนมัติ (เลือกน้ำยา Buffer ได้เอง)
เครื่องวัดค่าความเป็นกรด ด่าง รุ่น PH818
PH818 แบรนด์ SmartSensor เป็น pH มิเตอร์แบบกันน้ำตามมาตรฐาน IP65 แสดงผลการวัดบนจอ LCD (แสดงผลทั้งค่า pH และ Temperature) มีแสง Backlight ทำให้มองเห็นได้แม้ในแสงน้อย
- ช่วงการวัดค่า pH: 0.00 ～ 14.00 pH
- ช่วงการวัดค่าอุณหภูมิ: 0 ℃ ～ 60 ℃
- ความละเอียดการแสดงผล: 0.01pH
- ความแม่นยำ: ± 0.05pH
- การชดเชยอุณหภูมิอัตโนมัติ: 0 ℃ ～ 70 ℃
- มีใบรับรองการสอบเทียบ (Certificate) จากโรงงาน
PH-80 จอ LCD แสดงผลทั้งค่า pH และอุณหภูมิ ให้ผลลัพธ์ที่รวดเร็ว และแม่นยำ นอกจากนี้ยังวัดอุณหภูมิทั้งในหน่วยเซลเซียส และฟาเรนไฮต์ การชดเชยอุณหภูมิอัตโนมัติ (ATC) สามารถการสอบเทียบด้วยตนเองอย่างง่ายดาย ด้วย Standard Buffer PH
- ย่านการวัด pH: 0 - 14 pH
- ช่วงอุณหภูมิ: 1-80 ° C
- ความละเอียด: 0.1 pH
- ความแม่นยำ: ±0.2PH
- ความแม่นยำอุณหภูมิ ±0.2%
- การสอบเทียบ: การสอบเทียบอัตโนมัติ (1 จุด)
เครื่องวัด pH รุ่น PH-80
PH-80 จอ LCD แสดงผลทั้งค่า pH และอุณหภูมิให้ผลลัพธ์ที่รวดเร็ว และแม่นยำ นอกจากนี้ยังวัดอุณหภูมิทั้งในหน่วยเซลเซียส และฟาเรนไฮต์ การชดเชยอุณหภูมิอัตโนมัติ (ATC) สามารถการสอบเทียบด้วยตนเองอย่างง่ายดาย ด้วย Standard Buffer PH
- ย่านการวัด pH: 0 – 14 pH
- ช่วงอุณหภูมิ: 1-80 ° C
- ความละเอียด: 0.1 pH
- ความแม่นยำ: ±0.2PH
- ความแม่นยำอุณหภูมิ ±0.2%
- การสอบเทียบ: การสอบเทียบอัตโนมัติ (1 จุด)